გიორგი ანთაძე - მოსკოვის მოთხოვნებზე დასავლეთის მხრიდან პასუხისა და რეაგირების მთავარი კონტრიბუტორი ვაშინგტონი და ბრიუსელია, ამიტომ მათი პოზიცია გადამწყვეტია
საგარეო და საშინაო პოლიტიკის აქტუალურ თემებზე „“ინტერპრესნიუსი“ „ჯეოქეისის“ თავდაცვისა და უსაფრთხოებისმიმართულების დირექტორს და პარლამენტის კვლევითი ცენტრის დირექტორის მოვალეობის შემსრულებელს გიორგი ანთაძეს ესაუბრა.
- ბატონო გიორგი, ვაშინგტონ-მოსკოვს, ნატო-რუსეთსა და ევროპა-რუსეთს შორის გაურკვეველი ურთიერთობები საერთაშორისო პოლიტიკის დღის წესრიგის მთავარ თემად რჩება.
როგორც ჩანს, ასე იქნება მანამ, ვიდრე უკრაინის საზღვართან მოსკოვის მიერ ხელოვნურად შექმნილი კრიზისი არ დასრულდება. კრიზისის დასრულებას კი ჯერ პირი არც უჩანს, რადგან მას შემდეგ, რაც კრემლმა აშშ-საგან წერილობითი პასუხი მიიღო, რუსეთი აგრძელებს უკრაინის საზღვართან ძალების კონცენტრაციას.
ამის პარალელურად დასავლეთიც აქტიურად აგრძელებს უკრაინის სამხედრო ტექნიკის მიწოდებას. როგორც ამბობენ, ტრამპის მიერ დაშლის პირას მყოფი ნატო აქტიურად ეხმარება უკრაინას. მეტიც, უკრაინა ახლა მხოლოდ იურიდიულად არაა ნატოს წევრი, მაგრამ ფაქტობრივად იგი ახლა არა მხოლოდ უსაფრთხოების საკითხებთან რუსეთის რევიზიონისტული პოლიტიკის გამო აშშ-სა და ნატოს მთავარი პარტნიორია.
ეს პროცესი იმის პარალელურად მიმდინარეობს, როცა კრემლის პროპაგანდისტული სატელევიზიო არხები ავითარებენ აზრს, რომ რუსეთს უკრაინასთან ომი არ სურს, რომ არა ამერიკელები, მოსკოვს კიევთან პრობლემები საერთოდ არ ექნებოდა. მეტიც, კრემლის პროპაგანდისტების აცხადებენ - რუსეთი ამერიკულ პროვოკაციას არ წამოეგება და ომს არ დაიწყებს.
არადა, კრემლის მიერ დასავლეთისათვის წაყენებული ულტიმატუმი სხვა არაფერია, თუ არა ის, რომ კიევი და თბილისი მორჩილად უნდა დათანხმდნენ მოსკოვის სურვილს, რომ უკრაინა და საქართველო „რუსული სამყაროს“ გავლენის სფეროში რჩებიან.
მიუხედავად საუბრებისა იმაზე, რომ ვაშინგტონსა და მოსკოვს, ნატოსა და რუსეთს, ასევე და ეუთოსა და რუსეთს შორის მოლაპარაკებები უსაფრთხოების საკითხებზე უნდა დაწყებულიყო, ეს პროცესი რეალურად არც დაწყებულა, ამის პარალელურად უკრაინა დასავლელი პარტნიორების დახმარებით რუსეთის აგრესიისთვის ემზადება, თქვენ როგორ შეაფასებდით არსებული ვითარებას და ომის დაწყება-არდაწყების ალბათობას?
- ერთმნიშვნელოვანი პროგნოზის გაკეთება ამ ეტაპზე, რა თქმა უნდა, რთულია. სამხედრო ესკალაციის მიმანიშნებელი ინდიკატორები საკმაო ხანია სახეზეა. ისიც ფაქტია, რომ არ წყდება სამხედრო ძალების მობილიზაცია რუსეთის მხრიდან.
იქნება თუ არა ახალი ესკალაცია ეს დამოკიდებულია ჩემი აზრით რამდენიმე ფაქტორზე. პირველი და ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანი, რა აქვს კრემლს წარმოდგენილი როგორც პროგრამა მაქსიმუმი უკრაინასთან მიმართებაში და ჭირდება თუ არა მას სამხედრო აგრესიის განხორციელება. თუ კი, მაშინ რა მასშტაბის ამოცანა უნდა შეასრულოს რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ძალებმა.
იმისათვის, რომ თვისობრივად ახალი, გარდამტეხი ვითარება შექმნას მოსკოვმა უკრაინაში, ამისათვის შეზღუდული სამხედრო კამპანიის წარმოება, მაგალითად, მხოლოდ საჰაერო იერიშები და ა.შ. არ იქნება საკმარისი. მე აქ ვგულისხმობ უკრაინის საკითხის დიდი ხნით გადაწყვეტის მცდელობას. საუბარი მაქვს დნეპრის აღმოსავლეთ და სამხრეთ ტერიტორიების დაკავებაზე და ა.შ.
აქ აუცილებლად იქნება სახმელეთო კომპონენტის, ტერიტორიების დაკავების აუცილებლობა, რამაც მოსკოვს ადგილობრივი სასურველი წესრიგის დამყარების საშუალება უნდა მისცეს. ამის გარეშე უკრაინის ტერიტორიის დამატებით ნაწილებზე მოსკოვი ვერ დაამყარებს კონტროლს.
შესაბამისად, კრემლს სავარაუდოდ მთავარი ამოცანა აქვს განსასაზღვრი - დადგა თუ არა უკრაინის საკითხის საბოლოოდ გადაწყვეტის მომენტი. თუ ამ შეკითხვაზე პასუხი ჯერჯერობით უარყოფითია, მაშინ სავარაუდოა, რომ სამხედრო კომპონენტის გამოყენების გადაწყვეტილება უფრო ლოკალური ხასიათის იქნება.
კრემლს სავარაუდოდ მთავარი ამოცანა აქვს განსასაზღვრი - დადგა თუ არა უკრაინის საკითხის საბოლოოდ გადაწყვეტის მომენტი. თუ ამ შეკითხვაზე პასუხი ჯერ-ჯერობით უარყოფითია, მაშინ სავარაუდოა, რომ სამხედრო კომპონენტის გამოყენების გადაწყვეტილება უფრო ლოკალური ხასიათის იქნება
ასეთი შეიძლება იყოს სცენარი, რომელშიც ლუგანსკისა და დონეცკის, ასევე მარიუპოლის ირგვლივ მოხდეს ხელახალი სამხედრო ესკალაცია, სადაც მოსკოვი შეეცდება ახალი მძიმე სამხედრო მარცხი მიაყენოს კიევს, შედეგად აიძულოს უკრაინა მოლაპარაკების მაგიდასთან ხელახლა დასვას და მინსკის შეთანხმებისკენ მიაბრუნოს.
ამიტომ თქვენს შეკითხვაზე პასუხი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა გზას აირჩევს კრემლი და რა მოლოდინები აქვს მას. თუ კრემლს ახალი, მისთვის სასურველი ელიტების კიევში ხელისუფლებაში მოსვლის მოლოდინები ექნება, ესეც შეიძლება გახდეს ახალი დიდი ომის აცილების ფაქტორი.
თუ კრემლს ახალი, მისთვის სასურველი ელიტების კიევში ხელისუფლებაში მოსვლის მოლოდინები ექნება, ესეც შეიძლება გახდეს ახალი დიდი ომის აცილების ფაქტორი
- თქვენთან დაკავშირებამდე ამ თემაზე სოციალურ ქსელში თქვენი სტატუსი წავიკითხე, სადაც ამბობთ - „რუსეთ-ჩინეთის ერთობლივი განცხადება შეიძლება გარკვეულწილად, განვიხილოთ როგორ შესაძლო ომის დიპლომატიური უზრუნველყოფა. ყველაზე მინიმუმ, იმდაგვარი მსოფლიო წესრიგისკენ მოწოდება, რომელიც რუსეთის მაგგვარ სახელმწიფოებს დაუსჯელად მოქმედებების კიდევ უფრო მეტ საშუალებას მისცემს მომავალში.“
დამკვირვებელთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ ვაშინგტონმა პეკინს, კერძოდ, სი ძინ პინს ჩააბარა საკურატოროდ პრეზიდენტი პუტინი. ამხანაგი სი, რომლის მთავარი ამოცანაა კრიზისში მყოფი ჩინეთის ეკონომიკა ამერიკელების დახმარებით გააძლიეროს და შემდეგ თავისი პრეზიდენტობა გაახანგრძლივოს, არ მისცემს პუტინს უკრაინასთან ომის დაწყების საშუალებას.
ამ პროცესში ჩინეთის პირდაპირ თუ ირიბად მონაწილეობის თემაზე თქვენსავე სტატუსში რიტორიკულად დასმულ კითხვას დავსვამ - დიდი ბლეფის მომსწრენი ვართ, თუ რეალურად იქნება სამხედრო ესკალაცია?
გასაგებია, რომ ასეა თუ არა, დრო გვიჩვენებს, მაგრამ, ამ პროცესში რა როლს ასრულებს ჩინეთი და მისი ლიდერი სი ძინ პინი?
- რუსეთსა და ჩინეთს თანამედროვე ცვალებად გლობალურ წესრიგში არა ერთი საერთო ინტერესი აერთიანებთ, ეს განსაკუთრებით ეხება საერთაშორისო ურთიერთობებისა და ნორმების მიმართ დამოკიდებულებას, ასევე ახალი თამაშის წესების დამკვიდრების მცდელობას.
ესაა შიდა საქმეებში მაქსიმალური ჩაურევლობა, გავლენისა და ინტერესის სფეროებად სამეზობლოს დაყოფის მცდელობა, ინტერნეტის სუვერენიზაცია და ა.შ. ასევე, იმის ხაზგასმა, რომ აშშ მიერ დომინირებული ერთპოლუსიანი მსოფლიო უკვე დამთავრდა და დროა ახალი წესრიგი მიიღოს საერთაშორისო საზოგადოებამ.
მოსკოვისა და პეკინის ერთობლივ განცხადებაში სწორედ ამისკენ არის მოწოდებები გაკეთებული, ასევე ხაზი გაესვა რომ ცენტრალური აზია ამ ორი ქვეყნის ინტერესების განსაკუთრებული ზონაა.
ვფიქრობ, სამყარო ისევ შედის იმ ფაზაში, სადაც სამყარო ორი ძირითადი პოლიტიკური გრავიტაციის ცენტრის ირგვლივ დაჯგუფდება და ეს ცენტრები ამჯერად ვაშინგტონი და პეკინი იქნება, რაც ადამიანის ცხოვრების თითქმის ყველა სფეროს შეეხება და ამ გავლენის ცენტრებში მოსკოვი და პეკინი თავისუფლად იმოქმედებენ
ვფიქრობ, რუსეთის მხრიდან წარმატებული სამხედრო აგრესია კიევის მიმართ გარკვეულწილად ნიშანი იქნება პეკინისთვისაც, რომ მან კიდევ უფრო აგრესიულად იმოქმედოს. თუმცა, ტრადიციულად ჩინური საგარეო პოლიტიკა ფრთხილია, ამიტომ არ ველოდები უახლოეს პერიოდში იგივე ტაივანის საკითხის გამწვავებას.
ყველაზე მნიშვნელოვანი რაც ამ ერთობლივ განცხადებაშია, არის ის. რომ პეკინი მოსკოვის პრეტენზიებს დასავლეთის მიმართ პირდაპირ მხარს უჭერს და ამით თვითონაც საუბრობს რომ იგივე მოლოდინები აქვს სამხრეთ აღმოსავლეთ აზიაში.
ადრეც დავწერე და კიდევ გავიმეორებ - ვფიქრობ, სამყარო ისევ შედის იმ ფაზაში, სადაც სამყარო ორი ძირითადი პოლიტიკური გრავიტაციის ცენტრის ირგვლივ დაჯგუფდება და ეს ცენტრები ამჯერად ვაშინგტონი და პეკინი იქნება, რაც ადამიანის ცხოვრების თითქმის ყველა სფეროს შეეხება და ამ გავლენის ცენტრებში მოსკოვი და პეკინი თავისუფლად იმოქმედებენ.
მოსკოვისა და პეკინის ერთობლივ განცხადებაში ასევე ხაზი გაესვა იმას, რომ ცენტრალური აზია ამ ორი ქვეყნის ინტერესების განსაკუთრებული ზონაა
სწორედ ასეთი წესრიგისკენ მოწოდებაა ეს ერთობლივი განცხადება.
- ვხედავთ, რომ პარიზი და ბერლინი „ნორმანდიული ოთხეულის“ ფორმატში გააქტიურდნენ. სწორედ ამ ფორმატის ფარგლებში ეწვია მოსკოვს საფრანგეთის პრეზიდენტი მაკრონი. ამ ფორმატს პრეზიდენტ ზელენსკის ოპონენტები განიხილავენ იმ ფორმატად, რომლის ფარგლებშიც პარიზმა და ბერლინმა მოსკოვთან ერთად უნდა აიძულონ კიევი ე.წ. „მინსკის შეთანხმების“ შესრულებაში.
ეს შეთანხმება რომ უკრაინისთვის წამგებიანია, კიევში ყველამ იცის, მაგრამ პრობლემა იმაშია, რომ ამ შეთანხმების უმნიშვნელოვანეს პუნქტებს მოსკოვი არ ასრულებს. არ გაჰყავს დონბასიდან მის მიერ შეყვანილი შეიარაღებული შენაერთები.
მოსკოვში მყოფმა მაკრონმა განაცხადა - „რუსეთთან დიალოგში პატივისცემა უნდა გამოვიჩინოთ და დიადი რუსი ერის თანამედროვე ტრავმები უნდა გავიაზროთ.“ არაა გამორიცხული, მსგავსი განცხადებები გააკეთოს მოსკოვში ჩასულმა გერმანიის ახლად არჩეულმა კანცლერმაც, რომლის ვიზიტიც მალე გაიმართება.
პარიზი და ბერლინი მზად არიან დაუდასტურონ მოსკოვს, რომ უსასრულოდ შეუძლიათ გადადონ უკრაინის ნატოში მიღების საკითხი. მეტიც, მზად არიან დაჯდნენ კრემლთან სასაუბროდ ევროპის თავდაცვის ახალი სტრატეგიის შესამუშავებლად.
პრაქტიკულად ეს ისაა, რაც უკრაინასთან დაკავშირებით კრემლმა დასავლეთისგან მოითხოვა და შემდეგ დაამატა, რომ ვაშინგტონ-მოსკოვის, ნატო-რუსეთისა და ეუთო-რუსეთის მოლაპარაკებების მთავარი თემა უნდა იყოს ევროპული უსაფრთხოების ახალი კონცეფცია.
როგორც ჩანს კრემლს სწორედ პარიზისა და ბერლინის იმედი აქვს ერთი მხრივ ვაშინგტონთან, ხოლო მეორე მხრივ ნატო-ეუთო-სთან დაპირისპირებაში. თქვენი დაკვირვებით რა კორექტივები შეიძლება შეიტანონ პარიზმა და ბერლინმა პუტინის საგარეო პოლიტიკის მიმართ ერთი შეხედვით დასავლეთის კონსოლიდირებულ მიდგომებში?
- თავიდანვე უნდა აღინიშნოს, რომ უმთავრესი ფაქტორი და მოლაპარაკებების საკითხებიც ის თემებია, სადაც მთავარი აშშ-ის პოზიციაა. მათ შორის დასავლეთის კონსოლიდირებული რეაქციის ჭრილშიც მოსკოვის შანტაჟზე.
წარსულში მოსკოვის სხვადსხვა დიპლომატიური ავანტურები მაშინ იყო წარმატებული, როდესაც დათმობაზე ბერლინი ან პარიზი მიდიოდა ხოლმე, ეს ართულებდა მოსკოვის სათანადო შეკავებას. პარიზი და ბერლინი ტრადიციულად უფრო რბილი დამოკიდებულებით გამორჩევიან მოსკოვის მიმართ და ამას ღრმა ისტორიული ფაქტორები განაპირობებს.
დღეს მოსკოვის მოთხოვნებზე პასუხის მხრივ ვაშინგტონი დასავლეთის რეაგირების მთავარი კონტრიბუტორია. იგივე ბირთვული და ჩვეულებრივი შეიარაღების საკითხები ევროპაში ვერ განიხილება აშშ-ს გარეშე. ვერც ევროპის უსაფრთხოება ნატოს გარეშე ვერ იქნება თავიდან გააზრებული, ამიტომ მიმაჩნია, რომ ვაშინგტონის და ბრიუსელის პოზიცია გადამწყვეტია.
დღეს მოსკოვის მოთხოვნებზე პასუხის მხრივ ვაშინგტონი დასავლეთის რეაგირების მთავარი კონტრიბუტორია. იგივე ბირთვული და ჩვეულებრივი შეიარაღების საკითხები ევროპაში ვერ განიხილება აშშ-ს გარეშე. ვერც ევროპის უსაფრთხოება ნატოს გარეშე ვერ იქნება თავიდან გააზრებული, ამიტომ მიმაჩნია, რომ ვაშინგტონის და ბრიუსელის პოზიცია გადამწყვეტია
გრძელვადიან პერსპექტივაში რაც შეიძლება მოხდეს, არის ის, რომ პარიზისა და ბერლინის პოზიციების გამო ნატოს ღია კარის მიუხედავად ვერ მოხდეს ახალი წევრების მიღება. თუმცა, არც ეს არის ახალი მოვლენა და ნატოს გაფართოების საკითხი როცა დადგება დღის წესრიგში მომავალში, ბერლინთან და პარიზთან მაინც იქნება სამუშაო.
ვფიქრობ, ამ ყველაფერთან ერთად, მოსკოვი ტრადიციულად ამ ევროპულ დედაქალაქებთან მოლაპარაკებების გზით ცდილობს გარკვეული განხეთქილების, ან არა ერთსულოვნების დემონსტრირებას დასავლურ ბანაკში.
საბოლოოდ, ბერლინისა და პარიზის რეაქცია მოსკოვის ნაბიჯებზე და უკრაინაში „წარმატებაზე“ იქნება დამოკიდებული. ამ ქვეყნების პოლიტიკურ წრეებში სამწუხაროდ, ყოველთვის მოიძებნებიან ადამიანები, რომლებიც მოსკოვისგან ნაკარნახებ რეალობას გაგებით მოეკიდებიან.
საბოლოოდ, ბერლინისა და პარიზის რეაქცია მოსკოვის ნაბიჯებზე და უკრაინაში „წარმატებაზე“ იქნება დამოკიდებული. ამ ქვეყნების პოლიტიკურ წრეებში სამწუხაროდ, ყოველთვის მოიძებნებიან ადამიანები, რომლებიც მოსკოვისგან ნაკარნახებ რეალობას გაგებით მოეკიდებიან
- პუტინის პეკინში ვიზიტისას „ფრანს-პრესმა" გაავრცელა ცნობა, რომ პეკინმა და მოსკოვმა გარდა საერთო განცხადებისა, ასევე მიიღეს გადაწყვეტილება ევროკავშირთან მხოლოდ ევროებზე ვაჭრობის შესახებ.
მალე გაირკვევა ნამდვილად ასეა თუ არა. ისეთ ცნობილ სააგენტოს, როგორც „ფრანც-პრესია,“ წარმოუდგენელია ამ ტიპის ინფორმაცია გაევრცელებინა. თუ მათ კარგად ინფორმირებული წყარო არ ეყოლებოდათ.
არაა გამორიცხული, საფრანგეთის პრეზიდენტისა და გერმანიის კანცლერის მოსკოვში ვიზიტის წინ თავად პარიზის, ბერლინის, მოსკოვისა და პეკინის ინტერესებში იყო ამგვარი ინფორმაციის „გაჟონვა“.
თუ „ფრანც-პრესის“ ინფორმაცია დადასტურდა, რა პოლიტიკური პროცესის შედეგი შეიძლება იყოს იგი? და კიდევ - რა შეიძლება გამოიწვიოს ევროკავშირთან ჩინეთისა და რუსეთის მხოლოდ ევროებზე ვაჭრობამ?
- ავტორიტარული რეჟიმებისათვის ერთ-ერთი ყველაზე არასასურველი მოვლენა დასავლეთის მხრიდან დაწესებული ეკონომიკური სანქციები და მათი გავლენაა ადგილობრივ ეკონომიკებზე.
ეკონომიკური მდგრადობის შენარჩუნება მნიშვნელოვანია როგორც მოსკოვისათვის, ასევე პეკინისათვის. შესაბამისად, შესაძლო ნეგატიური გავლენებისგან მაქსიმალური დაცულობა არის საწინდარი მათი მეტი თავისუფლებისა ზრახვებში საერთაშორისო არენაზე, ისევე როგორც შიდა პოლიტიკური სტაბილურობის შენარჩუნების საშუალება.
ამასთან ერთად, ცნობილია რომ ორივე ქვეყანას დიდი ხანია სურს დოლარზე დამოკიდებულება მაქსიმალურად შეამციროს. შესაბამისად ამგვარი განცხადებები ერთი მხრივ ემსახურება ჩემს მიერ უკვე ნახსენებ მიზნებს და მეორე მხრივ მიმართულია ევროატლანტიკური ერთობის შერყევისკენაც.
ეს არის გარკვეული გზავნილი, რომ მოსკოვსა და პეკინს სურს კონტინენტურ ევროპასთან პოზიტიური ურთიერთობები, სადაც ვაშინგტონი და ლონდონი ნაკლებ გავლენებს უნდა ახდენდნენ.
მოსკოვსა და პეკინს სურს კონტინენტურ ევროპასთან პოზიტიური ურთიერთობები, სადაც ვაშინგტონი და ლონდონი ნაკლებ გავლენებს უნდა ახდენდნენ
ეს გზავნილი სწორედ მიმდინარე საერთო გლობალური პროცესების ჭრილში უნდა დავინახოთ, რაზეც ზემოთ უკვე ვისაუბრეთ.
- უკრაინის ირგვლივ და თავად უკრაინაში მიმდინარე პროცესები იმაზე მეტყველებს, რაც დაახლოებით ორ კვირაზე მეტი ხნის წინ ცნობილმა და გამოცდილმა ამერიკელმა დიპლომატმა ვერშბოუმ იწინასწარმეტყველა - „რუსეთი უკრაინაში იმას, მიიღებს, რის წინააღმდეგაც თავად იბრძვის“.
ფაქტია, რომ არა კრემლის აგრესიული პოლიტიკა არა მხოლოდ უკრაინის, არამედ „ცივი ომის“ შემდეგ უსაფრთხოების გარანტიების საკითხებში ჩამოყალიბებული რეალობის წინააღმდეგ, უკრაინა ვერც ვაშინგტონიდან და ვერც ნატოს წევრი სხვა ქვეყნებიდან ვერ მიიღებდა იმ სახის სამხედრო დახმარებას, რომელიც მან უკანასკნელი თვის განმავლობაში მიიღო.
აშშ-ს კონგრესი მალე კორექტივებს შეიტანს 2022 წლის მიღებულ ბიუჯეტში, რომელშიც უკრაინისთვის დახმარების ოდენობა კიდევ უფრო შთამბეჭდავი იქნება. ამერიკელი კონგრესმენები აცხადებენ, რომ ახლა უკრაინა აშშ-ს ინტერესებისთვისაც იბრძვის. ფაქტია, რომ უკრაინის რეგიონებში რეგიონული თავდაცვის ორგანოები აგრესიასთან გამკლავების ყოველდღიურ რეჟიმში საქმიანობენ.
მეტიც, საუბარია იმაზე, რომ საჭიროების შემთხვევაში თურქეთი რუსული სამხედრო გემებისა და წყალქვეშა გემებისათვის ბოსფორისა და დარდანელის სრუტეებს დახურავს. იდგმება ნაბიჯები იმისათვის, რომ საჭიროების შემთხვევაში უკრაინის ცა უფრო დაცული იყოს, ვიდრე ახლაა.
ყველაფერი ეს ხდება იმის ფონზე, რაც გაცხადდა რომ ლონდონი- ვარშავა-კიევი მინი-ნატოს ქმნიან. იმის გათვალისწინებით, რომ ბევრ საკითხებში ნატოს წევრ ქვეყნებს შორის აზრთა სხვადასხვაობა რეალურად არსებობს, სავარაუდოდ, რამდენად ძლიერი და რუსეთის შესაჩერებლად ეფექტური შეიძლება აღმოჩნდეს ლონდონ-ვარშავა-ლონდონისკიევის გაერთიანება და ამ გაერთიანების პერსპექტივა?
- დღევანდელი გლობალური უსაფრთხოების გარემოს კონტექსტში, რაიმე ტიპის პოლიტიკურ გაერთიანებაზე საუბარი, რომლის უკან არ დგას შეკავების კონკრეტული სამხედრო კომპონენტი საუბარი, არასერიოზული იქნებოდა.
შესაბამისად, ჯერ რაიმე კონკრეტულის თქმა ძნელია ამ პოტენციურ ერთობაზე, ვინაიდან არ ვიცით რა ტიპის გაერთიანება მოიაზრება. როგორი იქნება სამხედრო კომპონენტი მასში, ან თუ იქნება საერთოდ.
ამგვარ ტრიადაში, სამხედრო კომპონენტი ეროვნულ ძალისხმევას უნდა გულისხმობდეს და ვერ მოიცავს ნატოს ეგიდით მოქმედ ნაწილებს. შესაბამისად, უმთავრესად, ამ ერთობის სამხედრო ძალისხმევა პოლონეთსა და უკრაინას დააწვება, სადაც ლონდონმა შეიძლება მნიშვნელოვანი სამხედრო-ტექნიკური და ინტელექტუალური წვლილი შეიტანოს.
ასევე მნიშვნელოვანია, რომ უკრაინას და პოლონეთს საერთო გეოგრაფიული საზღვრები აქვთ, რაც ურთიერთქმედებას განსაკუთრებით აიოლებს ამ ქვეყანას შორის და მართლაც შესაძლებელია ურთიერთდახმარების ქმედითი საშუალებების შემუშავება.
ამასთან ერთად, ნატოში ინტეგრაციის კონკრეტული თარიღის ბუნდოვანების ფონზე კიევისთვის, ისევე როგორც პოტენციურად თბილისისთვის, ლონდონ-ვარშავა-კიევის ერთობა, რუსეთის სამხედრო აგრესიისგან დროებითი შეკავების დამატებითი ბერკეტი შეიძლება გახდეს, რაც განსაკუთრებით პარიზისა და ბერლინის რუსეთთან პერიოდული „ფლირტის“ ფონზე მნიშვნელოვანი შეიძლება გახდეს.
ნატოში ინტეგრაციის კონკრეტული თარიღის ბუნდოვანების ფონზე კიევისთვის, ისევე როგორც პოტენციურად თბილისისთვის, ლონდონ-ვარშავა-კიევის ერთობა, რუსეთის სამხედრო აგრესიისგან დროებითი შეკავების დამატებითი ბერკეტი შეიძლება გახდეს, რაც განსაკუთრებით პარიზისა და ბერლინის რუსეთთან პერიოდული „ფლირტის“ ფონზე მნიშვნელოვანი შეიძლება გახდეს
როცა მეტი კონკრეტიკა გვეცოდინება აღნიშნული ინიციატივის შესახებ, მერე შეიძლება სიღრმისეულ შეფასებებზე საუბარი. მანამდე კი, როგორც მინიმუმ, მნიშვნელოვანია, რომ ამ ქვეყნებს რუსეთისგან მომდინარე საფრთხეებზე ადეკვატური რეაგირება აქვთ და დამატებით ერთობლივი შეკავების მექანიზმებს ეძებენ.
- ახლა, როცა არა მხოლოდ უკრაინის გამო ვითარება საერთაშორისო ასპარეზზე საკმაოზე მეტად დაძაბულია, პარიზი და ბერლინი მოსკოვთან ვალსის ცეკვის რეპეტიციაში არიან ჩართული, და როგორც ჩანს, კრემლისთვის არცთუ ისე წარუმატებლადაც, ჩვენთვის სულ უფრო აქტუალური ხდება ლონდონ-ვარშავა-ლონდონის გაერთიანებაში მონაწილეობა.
ჯერ იყო კიევში ჩასულმა ბრიტანეთის პრემიერმა ჯონსონმა ახსენა საქართველო და მოლდოვა ამ კონტექსტში. შემდეგ, თბილისში პოლონეთის პრეზიდენტ დუდას მოულოდნელი ჩამოსვლა და ამ თემაზე გაკეთებული განცხადებები იყო საკმაოდ მნიშვნელოვანიც და მრავლისმთქმელიც.
მიუხედავად იმისა, რომ კრემლი დასავლეთისგან საქართველოს ნატოში შეუსვლელობის გარანტიებს წერილობით ითხოვს, ოფიციალური თბილისი ზოგადად კი გამოთქვამს წუხილს უკრაინაში შექმნილი ვითარების გამო, მაგრამ, ფაქტია, რომ აქტიურ პოლიტიკას, შეუმჩნევლად ყოფნის პოლიტიკას ამჯობინებს.
თუმცა, პარტნიორები მუდმივად ახსენებენ საქართველოს სხვადასხვა კონტექსტში. კარგია, რომ საქართველოს საპარლამენტო დელეგაცია პარლამენტის სპიკერის ხელმძღვანელობით ლონდონს ესტუმრება.
გასაგებია, რომ ასეთ ვითარებაში ლონდონ-ვარშავა-ლონდონის გაერთიანებაში მონაწილეობაზე საუბარი აშკარად ჭირს, მაგრამ ამ თემაზე კითხვას ასე დავსვამ - ლონდონ-ვარშავა-ლონდონის გაერთიანებაში საქართველოს მონაწილეობის ალბათობა რამდენად დიდია?
- ჯერჯერობით უცნობია ჩვენი საპარლამენტო დელეგაციასთან, რომელიც ლონდონში მიემგზავრება, განხილული იქნება თუ არა კონკრეტულად ეს საკითხი. თუმცა, დარწმუნებული ვარ, უსაფრთხოების საკითხებსაც დაეთმობა დრო.
რაც შეეხება საქართველოს მონაწილეობას ამ ფორმატში, როგორც აღვნიშნე, ჯერ აუცილებელია მეტი კონკრეტიკა შეიძინოს აღნიშნულმა ფორმატმა და განისაზღვროს თანამშრომლობის რა ფორმებსა და ძალისხმევას გულისხმობს.
თუმცა, აღსანიშნავია, რომ საქართველოს შემთხვევაში სამხედრო დახმარების საკითხი განსაკუთრებულ მიდგომას მოითხოვს. როგორც აღვნიშნე, გეოგრაფიული ფაქტორების გამოც. თუ ურთიერთდახმარების საკითხი იქნება ფორმატის ნაწილი, საკითხავია, იქნება თუ არა ეს სავალდებულო?
ეს განსაკუთრებულ რისკებს აჩენს ჩვენთან მიმართებაშიც. შესაბამისად ან, ამ მხრივ არა ერთ პოლიტიკურ და სამხედრო მნიშვნელობის საკითხზე იქნება დასაფიქრებელი და გასააზრებელი. ამგვარი ანალიზის გარეშე პირდაპირი საუბარი, უნდა ვიყოთ თუ არა ამ ფორმატის მონაწილე, არ იქნება სერიოზული.
გასააზრებელ საკითხთა შორის არის შავი ზღვის უსაფრთხოების საკითხი, ვინაიდან უკრაინას და საქართველოს შავ ზღვაზე გასასვლელი აქვთ და რაც მთავარია, ურთიერთდახმარებაზე საუბრის დროს საზღვაო კომუნიკაციის უსაფრთხოებას დიდი მნიშვნელობა შეიძლება ჰქონდეს.
აქ კი თურქეთის ინტერესები და მისი პროცესებზე პოტენციური გავლენის საკითხი დგება დღის წესრიგში. ჯამში, ლონდონ-ვარშავა-კიევის ერთობაში საქართველოს მონაწილეობის თემა მრავალწახნაგოვანია და მარტივი პასუხების გაცემა ამ ეტაპზე შეუძლებელია.
იმ რეჟიმში, როცა ჩვენი სვლა ნატოში გაწევრიანებისკენ განუხრელია, ლონდონ-ვარშავა-კიევის პოტენციურ ფორმატში ჩვენი არმონაწილეობა ბევრი არაფრის მთქმელი იქნება კრემლისთვის
- ამ გაერთიანების გარეთ საქართველოს დარჩენა რა გზავნილი იქნება ერთი მხრივ ვაშინგტონ-ნატო, ლონდონ-ვარშავა-კიევისათვის? ხოლო მეორე მხრივ კრემლისათვის?
- ნატო ამ მხრივ უცვლელი პრიორიტეტია ჩვენი ქვეყნისათვის და ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში გაწევრიანებას სრულყოფილად ვერასდროს ჩაანაცვლებს აღნიშნული ახალი ფორმატი, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ჯერ ბევრი არაფერია ცნობილი მის შესახებ და იგი შესაძლოა სულაც მხოლოდ ინიციატივად დარჩეს.
შესაბამისად, აღნიშნულ პოტენციურ გაერთიანებასთან საქართველოს დამოკიდებულება ცალკე უნდა იყოს განხილული. კრემლის მიმართ გზავნილს რაც შეეხება, ჩვენ ჩვენი ეროვნული ინტერესები გვამოძრავებს, სადაც სუვერენიტეტს, ტერიტორიული მთლიანობის შენარჩუნებას და ევროატლანტიკურ სივრცეში ინტეგრაციას კონსტიტუციური ღირებულება გააჩნია, ამიტომ ის, რაც აძლიერებს ჩვენს უსაფრთხოებას, პირველი რიგის ამოცანა უნდა იყოს.
იმ რეჟიმში, როცა ჩვენი სვლა ნატოში გაწევრიანებისკენ განუხრელია, ლონდონ-ვარშავა-კიევის პოტენციურ ფორმატში ჩვენი არ მონაწილეობა ბევრი არაფრის მთქმელი იქნება კრემლისთვის.
ის, თუ როგორ განვითარდება დასავლეთთან ურთიერთობა უახლოეს პერიოდში, კრემლის არა ერთ მომავალ გადაწყვეტილებაზე იქონიებს პირდაპირ გავლენას. ამიტომ, როდესაც ვსაუბრობთ, რომ უკრაინის ირგვლივ მოვლენებს საქართველოსთვისაც უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, ამგვარ თემებსაც ვგულისხმობთ
- ცხინვალელი ლიდერები გააქტიურდნენ. კვლავ დააყენეს სამხრეთ და ჩრდილოეთ ოსეთის გაერთიანების საკითხი. იმ შემთხვევაში თუ უკრაინის გამო კრემლმა თუ დიდი არეულობა, არაა გამორიცხული, ამ მოვლენების ფონზე მართლაც გამოაცხადოს, რომ აერთიანებს სამხრეთ და ჩრდილოეთ ოსეთს.
რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ მოსკოვი მართლაც ასე მოიქცეს?
- ამ ეტაპზე ნაკლებ სავარაუდოა. მიმაჩნია, რომ ზოგადად ამ კუთხით კრემლის რეაგირება, მათ შორის, უკრაინაში განვითარებულ მოვლენებზეც იქნება დამოკიდებული.
თუ კრემლმა დონბასისა და დონეცკის ანექსია მოახდინა, მაშინ შეიძლება ამგვარი სცენარის ალბათობა გაიზარდოს, თუმცა, ვფიქრობ, ამ ეტაპზე მოსკოვი უფრო გლობალური მნიშვნელობის საკითხების გადაწყვეტას შეეცდება.
ზოგადად, ის, თუ როგორ განვითარდება დასავლეთთან ურთიერთობა უახლოეს პერიოდში, კრემლის არა ერთ მომავალ გადაწყვეტილებაზე იქონიებს პირდაპირ გავლენას. ამიტომ, როდესაც ვსაუბრობთ, რომ უკრაინის ირგვლივ მოვლენებს საქართველოსთვისაც უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, ამგვარ თემებსაც ვგულისხმობთ.
ქვეყნის თავდაცვა ის საკითხია, სადაც ყველაზე ნაკლები გამყოფი ხაზები უნდა იყოს პოლიტიკურ ჯგუფებს შორის. ქვეყანაში დღეს არსებული რესურსებითაც კი, გაცილებით მეტის მიღწევაა შესაძლებელი, ამიტომ ვიმედოვნებ, ახლო მომავალში ამ მხრივ ძირეული ცვლილებები გვექნება
- ამ თემებზე საუბრისას წლის დასაწყისში თქვენ „ინტერპრესნიუსს“ განუცხადეთ - „საერთაშორისო ასპარეზზე მიმდინარე პროცესების ფონზე, საქართველოსთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ამოცანაა უსაფრთხოების ფუნდამენტურ მიზნებზე ეროვნული ძალისხმევის კონსოლიდაცია“.
ახლა როცა საერთაშორისო ასპარეზზე უმნიშვნელოვანესი და საკმაოდ სახიფათო პროცესი მიმდინარეობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი იმისა, რომ უსაფრთხოების ფუნდამენტურ მიზნებზე ეროვნული ძალისხმევის კონსოლიდაციისთვის პრაქტიკულად არც არაფერი არ ხდება? თუ ხდება, სულ სხვა მიმართულებით, რასაც კონსოლიდაციასთან საერთო არაფერი აქვს?
- ზოგადად ეროვნული უსაფრთხოების პოლიტიკის შესახებ ეროვნულ კონსენსუსს მცირე სახელმწიფოებისათვის, რომელთაც ასეთი რთული უსაფრთხოების გარემო აქვს, უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება.
ფაქტია, რომ არსებული პოლარიზაციის ფონზე, როდესაც ძალიან რთულია საერთო აზრზე შეჯერება სხვადასხვა საკითხებთან მიმართებაში, არც უსაფრთხოების სფეროზე ხდება ფართო დისკუსიის გახსნა, რომელიც ყველა მხარის ჩართულობას საჭიროებს და ძირითადად საკითხებზე შეთანხმებასაც.
ამიტომ, აუცილებელია ქართული პოლიტიკური კლასი უფრო ყურადღებით მოეკიდოს ქვეყნის სამხედრო-პოლიტიკურ საკითხებს და მეტი ძალისხმევა და რესურსები ჩაიდოს აღნიშნული მიმართულებით.
დღეს არსებული ძალისხმევა არ არის საკმარისი ჩვენს წინაშე არსებული გამოწვევების საპასუხოდ და როგორც ადრე აღვნიშნე, საქართველო სამხედრო თვალსაზრისით რეგიონში ყველაზე მოწყვლადია.
დღეს ქვეყანა არ არის მზად თავი დაიცვას მთავარი სამხედრო საფრთხეებისგან. ასეთ ცვალებად სამყაროში თვითკმარი შესაძლებლობების განვითარებას და ეროვნული ძალისხმევის მაქსიმალურ მობილიზებას უდიდესი მნიშვნელობა რომ აქვს, უკრაინის მაგალითზეც ნათლად ჩანს.
ქვეყნის თავდაცვა ის საკითხია, სადაც ყველაზე ნაკლები გამყოფი ხაზები უნდა იყოს პოლიტიკურ ჯგუფებს შორის. ქვეყანაში დღეს არსებული რესურსებითაც კი, გაცილებით მეტის მიღწევაა შესაძლებელი, ამიტომ ვიმედოვნებ, ახლო მომავალში ამ მხრივ ძირეული ცვლილებები გვექნება.
საბოლოოდ უნდა დამკვიდრდეს თავდაცვის სფეროს გრძელვადიანი დაგეგმვისა და მისი რეალიზაციისთვის საჭირო რესურსების გამოყოფის პრაქტიკაც. აუცილებლად მიმაჩნია, ასევე დაზვერვის სამსახურის მეტი რესურსებით მხარდაჭერაც, ეს ინფორმაციულ სამყაროში განსაკუთრებული მნიშვნელობის მატარებელია და ხშირად ყველაზე ეფექტურიც სხვადასხვა ამოცანების გადასაჭრელად
- კონკრეტულად რა შეიძლება გაკეთდეს აღნიშნული მიმართულებით?
- ვფიქრობ, დასაწყისისთვის სასურველია ეროვნული უსაფრთხოების საბჭოს როლის კიდევ უფრო წარმოჩენა უსაფრთხოების პოლიტიკის კოორდინაციის ჭრილში და მის ხელმძღვანელად მუდმივი მდივნის პოზიციის შემოტანა, ვინაიდან დღევანდელ მოდელში მოვალეობის შემსრულებელი ვერ იქნება ეროვნული უსაფრთხოების პოლიტიკის კოორდინაციისა და მოთხოვნების საკითხებით საკმარისად დაკავებული.
ქართულ რეალობაში კი, პასუხისმგებელი პირის განსაზღვრას, ინიციატივას და მის პოლიტიკურ ლიდერშიფს დიდი მნიშვნელობა აქვს საქმის წარმატებისათვის.
ამასთან ერთად, საბოლოოდ უნდა დამკვიდრდეს თავდაცვის სფეროს გრძელვადიანი დაგეგმვისა და მისი რეალიზაციისთვის საჭირო რესურსების გამოყოფის პრაქტიკაც. აუცილებლად მიმაჩნია, ასევე დაზვერვის სამსახურის მეტი რესურსებით მხარდაჭერაც, ეს ინფორმაციულ სამყაროში განსაკუთრებული მნიშვნელობის მატარებელია და ხშირად ყველაზე ეფექტურიც სხვადასხვა ამოცანების გადასაჭრელად.
ამიტომ დღეს არსებული რეალობის ფართო ფორმატში განხილვას, შეფასებას და გრძელვადიანი განვითარების მექანიზმების დამკვიდრებას დიდი მნიშვნელობა აქვს. ეს უნდა გახდეს ჩვენი ქვეყნის მშვიდობიანი განვითარების და უსაფრთხოების განმტკიცების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი საწინდარი.
“ინტერპრესნიუსი“
კობა ბენდელიანი
